تحقیق, کلام, خدا, وکتاب, خدا,
تحقیق کلام خدا وکتاب خدا
کلام خدا وکتاب خدا
كلام خدا يكى از مسائل اساسى علم كلام، فلسفه، عرفان، تفسير و علومقرآن است. متكلمين از نظر حدوث و قدم و كلام لفظى و نفسى به آنمىنگرند، اما عرفا آن را بيان آنچه در دل است، خواندهاند; به همين جهتكلام را با لفظ برابر ندانسته و فعل خداى تعالى را نيز كلام و قول اومىشمارند. مقاله حاضر كلام خدا را از اين ديدگاه بررسى كرده و بهتفاوتهاى اساسى بين كلام و كتاب خدا پرداخته و كلام خدا را صرفنظر ازاختلاف حيثيات همان كتاب خدا دانسته است; سپس به بيان مراتب كلام وكتاب پرداخته و پس از بيان درجات تشكيكى آنها مخاطب كلام خدا را درهر كدام از اين مراتب بيان كرده است.
كليد واژهها: كلام، كتاب تدوينى، كتاب انفسى، كتاب تكوينى، خلق،امر، احديت، واحديت.
1) مقدمه
كلام خداى تعالى از موضوعات مشترك چند علم عقلى و نقلى است. هر كدام ازصاحبان علوم كلام، فلسفه، عرفان، علوم قرآن و تفسير توجهى جدى به آن داشته و هريك از زاويه ديدخود به آن نگريستهاند. بيشترين دل مشغولى متكلمان پاسخ به اين دوسؤال بود كه آيا كلام خدا حادث استيا قديم؟ و آيا كلام منحصر به لفظى استيا آنكهشامل نفسى نيز مىگردد؟ فرهيختگان علوم قرآنى نيز نظر و جهتبحثخود را برمحكم و متشابه و راه شناخت و تفسير هر كدام معطوف داشتند. مقالهاى كه اينك پيشروى داريد، كلام خداى را با ديدگاه عرفانى مورد مطالعه قرار مىدهد.
2) معناى كلام
در مشرب عرفانى هر فردى از افراد وجود كلمهاى از كلمات خداى تعالى است كهداراى ظهر و بطن و حد و مطلع و مراتب هفت گانه و بلكه هفتادگانه است. بر هميناساس كتاب تدوينى الهى داراى هفتباطن است. آن از مرتبه احديتبه عالم الفاظ واصوات تنزل يافته تا براى تمام اقشار مردم هدايتباشد و هر آيهاى نسبتبه هر گروهىباطنى دارد.
صدرالدين قونوى گويد: «كلام به معناى تاثير متكلم