فصل دوازدهم

 هیجانها، الگوی واکنش ارگانیزم نسبت به محرکهای درونی و بیرونی تلقی می شوند که در ابعاد خوشایند . ناخوشایند (نزدیکی – اجتناب) و تحریکی – بازداری تجلی می یابند و به طور تدریجی از انگیزه ها متمایز می گردند. 

هيجان‏هاي نخستين: هیجانهای نخستین مانند خوشی، شادی، غم، ترس، خشم، شگفتی و تنفر الگوهای مادرزادی هستند که تقریبا در تمام فرهنگها به صورت یکسان متجلی می شوند؛ معمولا تجلی هیجانها در فرهنگهای پیشرفته به صورت ترکیبی از هیجانهای نخستین است. 

خلق‏وخو: گرایش واکنش هیجانی دراز مدت که احتمال ظهور هیجان خاصی را فراهم می کند، خلق و خو نامیده می شود. بدین ترتیب خلق و خو متعارف با احساس نیست؛ چرا که احساس با جلوه های چهره ای و بدنی که کمتر از یک ثانیه طول می کشند همراه است.

به نظر می رسد که زمان نهان یک محرک هیجانی تا اندازه گیری نخستین کنش هیجانی در مغز خیلی کوتاه (چند ثانیه) است، به طوری که این زمان تا ظهور نخستین هیجان همراه با جلوه هیجانی مربوط آن حداقل ۷۰ تا ۱۰۰ میلی ثانیه طول می کشد. بدین ترتیب می توان نتیجه گرفت که هیجانهای نخستین در موجودات نخستین و انسان به عنوان مکانیزم پایدار توزیع اطلاعات فرایند انگیزشی تحول یافته اند.